Kaos

ABir öykü anlatmak istiyorum bu yazıda. Henüz nasıl olacağı hakkında hiçbir fikrim yok, ama bu bir gücün öyküsü.

Bir matematik konusu anlatacağım, Kaos, latince de anlami düzensizlikteki düzen anlamina geliyor. Yada Karmaşa ki düzen de diyebilirsiniz. Bu yazıyı yazmadan önce bu konuda yazılmış diğer yazilara baktim. Doğrusu çok şey var, parça parça da olsa benim anlatmak istediklerim kısım kısım yer verilmiş ama işin açığı benim kafamdaki nin birebir aynısına rastlamadim. 

Matematik çok ilginç, insanlar hep onu kullaniyor. Kendi güçlerini hesaplayip, hatta bunu düşmanlarına gösterip onlarda korku yaratmayi bile düşünüyorlardır bence. Ama gercekte bence matematik de, böyle bir kuvvet ve güç gösterisi ne yer yok.

Peki matematik çok net ve şaşmaz ise, nasıl oluyor da pek çok farklı insan Kaos deyince farklı bir şey anlıyor? Maalesef her konuda yapılan yozlaştırma matematige de yapiyor. Eğer bir bilim adamı iseniz, yaptığınız şeyin matematiksel olarak doğru olması için çalışırsınız. İspat etmediğiniz şeyi doğruymuş yada varmış gibi gösteremezsiniz. İspatlılamadığınız bir konuyu bilimsel olarak savunamazsınız da. Aksini yapanlarin bilim ile uzaktan yakindan alakasi yoktur.

Bence eğer çalıştığınız konu mesela Hukuk ise, istediğiniz yöne çekip götürmeniz çok mümkün, çünkü bu bir anlamda kisisel beceriye kalmış bir şey. Neden bunu diyorum? Mahkemede eğer kararı verecek kişi bir hakim ise, o kişiyi, yada bir grup Jüri ise o gruptaki çoğunluğa kendinize ikna edebiliyorsanız, hukuk da sizin ile birlikte kanunda. Ama bu matematiğin geçtiği hiç bir konuda mümkün değildir. Belkide benim de matematiği sevişimde bu kesinlik neden oluyor sanırım.

Size burada kaos örnekleri vereceğim şimdi, ilk insan vücudu ile başlayacağım. İlk soru, insan vücudunda ne kadar kan vardır? Google de arattırıp en son değerleri size vereyim istedim, 1/13 oranında insan vücudunda kan var. Yani 80 kilogram iseniz yaklaşık 6,15 kg. kan var vücudunuzda. Şimdi bir düşünün, bir çuval çimentonuz var ki bir çuval çimento 50 kg. dir. bunun 1/13 ise 3.84 kg ediyor ki, siz 4 kg su dökerek 50 kg lık çimentonun ne kadarını ıslatabilirsiniz? Bu soruyu düşünürken de aklınıza şunu getirin, Vücudunuzda dış yüzeyinde, herhangi bir noktasında, derinize bir iğne batırın, oradan kan gelecektir. Yani vücudunuzun neresine bastırırsanız batırın, mutlaka bir miktar kan gelecektir. Bu vücudumuzdaki damarlar ve onun ağı sayesinde mümkün elbette. Ama böyle bir düzeni 50 kg bir çimentoda yapmaniz, yada vücudumuzdaki damar sistemine benzer baska bir seyi suni olarak yapmak hic de kolay olmayacaktır, özelliklede kg. sınırlamasi yaptığınızda hemen hemen imkansiz olacaktir bu. 

Vücudumuzda aslinda bir den fazla kaos ornegi vermek mumkun, İkinci ornegi de sinir sistemini kullanarak vereyim. Vücudumuzdaki sinirleri uç uca ekleseniz, ekvatoru 3 kez dolaşacak kadar uzunlukta çıkacağını biliyor musunuz? Her şeyden önce bu uzunluktaki bir nesneyi insan vücuduna sığdırmak, ve diğer bütün organlar ile birlikte ve çalışır vaziyette olması zaten bir kaos. Vücudun hemen her noktasini bu sinirler ile kaplamak ve birbirinden bagimsiz haberleşmeyi sağlamak. Yani eğer sol elinizde hissettiğiniz bir isinmayi, sağ ayağınız daymış gibi hissetmediğiniz göre, bu uzunluk ve karmasaya ragmen mukemmel derecede kusursuz sekilde haberlesiyor da ayni zamanda.

Bir iki de insan vücudu dışında örnekler vereyim. İlk aklima gelen benim çok hoşuma giden bir örnek. Bazı köprülerin girişinde bir uyari vardir, uygun adim askerlerin yürümesi yasaktır diye. Bu yasak dünyanın her yerinde ki köprülerde vardır üstelik. Çünkü uygun adim ile yürünmesi köprünün üzerinde bir dalgalanmaya yol acacaktir. 10 asker ile bu dalgalanmayi sağlamak mümkündür. Ama mesela istanbul köprüsünden Avrasya maratonu koşulur, binlerce kişi ritmik olmadan koşar ve buunun hiç bir zararı olmaz köprüye. İşte kaos un gücü, a ritmik olmasında kaynaklanıyor. Yani duzensizlik boyle bir dalganin olusmasina imkan vermez.

Bir kere Çinliler bir iddiada bulunmuş, dogrusu bunun ne kadar doğru oldugunu bilmiyorum ama iddia ya göre, bütün Çinliler zıplarsa aynı anda dünyayı yörüngesinden çıkarırız diye iddia etmişler. Gerçi dünyayı yörüngesinden çıkartmak çok kotu sonuclar dogurur bunu istemezdim ama kaos gibi bir kuvvet var iken Çinlilerin bunu yapması da imkansizdir. Nedeni ne gelince, farkli zamanlarda ziplamalari kaos olusturur ki bu etkilemez dunyayi, yapmalari gereken ayni anda ziplamaktir ki, o kadar kisiyi ayni anda ziplatmak ise imkansizdir. Ki bu imkansizlik da bir kaostur.

Doğada çok fazla kaos ornegi var isin acigi, ben buraya daha pek çok örnek siralayabilirim. Ama artik bir nebze kaos un ne olduğunu anladiginizi dusunup, peki bunun neden onemli oldugunu dusunelim. Dünyada kuvvetler her zaman cok ilgi cemistir demis idim en baslangicta. Kaos oyle bir kuvvet ki, yikilmaz dir. Kaos u aslinda ortadan kaldirmak hic mumkun degil. Yani eğer kaoslarin sadece birini bile yikmak dunyada pek cok yikima neden olacaktir.

Buna aslinda buz ile örnek verebilirim. Bilim adamlari dolu tanesini inceliyorlar, Dolu, su damlacığının farkli farkli zamanlarda soğuk yüzeye maruz kalmasi ile olusuyor. Bir deney var, bir pinpon topu büyüklüğünde bir buz parcasi, ve her katta ayri ayri dondurularak olusturulan dolu tanesi yine bir pinpon topu büyüklüğünde olusturuyorlar. (Dolu ile ayni özelliğe sahip olmasi icin cok kucuk bir buz parcasibir ipin ucuna asiliyor, sonra bir suya, bir sure buzluga sonra yeniden suya ve yeniden buzluga konularak, dolu ile ayni sekilde kat kat suyun donmasi saglaniyor.) elde edilen iki pinpon topu bir hava tabancasi ile bir pinpon raketine fırlatılıyor (Her ikisi de ayni hiz ile) suyun bir kerede donmasi ile oluşan normal buz parcasi rakete çarptiktan sonra kırılıyor, dolu özelliğindeki buz ise raketin üzerinde kendi genişliğinde bir delik açıp raketin diger tarafina geciyor. Şimdi bir de düşünün neden iri dolu tanelerinin neden arabalarin kaportasini bile delebildigini anlamak hiç de zor degil. Her iki buz parçası arasında ki farki bir düşünün, dolunun donma şekli aslında bir kaos iken, buz ise kaos değildir.

Hiç anlamadığım konu ise, insanlarin kaos bu kadar net ve açık iken, kaos u, kötü şeyleri anlatmak için kullanıyorlar, "Hayatim bir kaos a döndü!" de ki gibi ama ah keşke benim ki de dönse ne mükemmel olurdu diyeceğimi onlara ama bunun ne kadar iyi olduğunu anlamak istemiyorlar. Yani bütünü ile bir yanlış kullanım.

Kaos u bir mükemmellik olarak düşünün, bence bunu daha iyi anlamaya çalışmalıyız.